Μετά την αποτυχημένη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα στην Κοπεγχάγη (2009), η επόμενη σύνοδος, στο Κανγκούν του Μεξικού (2010), επιχείρησε να επανακινήσει τις διαπραγματεύσεις που είχαν καταρρεύσει στην Κοπεγχάγη, με πενιχρά αποτελέσματα. Μετά από δύο χαμένα χρόνια, πρόσφατες επιστημονικές μελέτες διαπιστώνουν ραγδαία επιδείνωση των φαινόμενων που προκαλεί η κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO), το 2011 ήταν μια από τις θερμότερες χρονιές, ενώ ιστορικά οι 13 θερμότερες χρονιές σημειώθηκαν εντός της τελευταίας 15ετίας.
Το χειρότερο όμως που καθιστά την κατάσταση οριακή, είναι ότι οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, παρουσίασαν τεράστια αύξηση στο διάστημα 2009-2010. Μετά από μία σχετική επιβράδυνση των εκπομπών στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης (2008-2009), η αύξηση που καταγράφηκε (στο διάστημα 2009-2010), ανέρχεται στο 6% παγκοσμίως. Τα στοιχεία προκύπτουν από συγκλίνουσες έρευνες [Global Carbon Project, MIT, Αμερικανικό Υπουργείο Ενέργειας, Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ)], που καταλήγουν ότι η αύξηση των εκπομπών ρύπων, στο 6% στο διάστημα 2009-2010,αποτελεί τη μεγαλύτερη ετήσια άνοδο, που έχει καταγραφεί ποτέ από τη Βιομηχανική Επανάσταση. Οι εκθέσεις χαρακτηρίζουν την αύξηση των ρύπων “τερατώδη και πρωτοφανή”.
Σ’ αυτές τις συνθήκες συνήλθε η ετήσια σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα (COP17) στο Ντέρμπαν της Ν. Αφρικής από τις 28/11 έως τις 9/12.
Έπειτα από διαβουλεύσεις δύο εβδομάδων, η σύνοδος των 194 χωρών-μελών της σύμβασης του ΟΗΕ για το κλίμα, οδηγήθηκε σε πλήρες αδιέξοδο. Μπροστά στον κίνδυνο παγκόσμιας κατακραυγής που θα δημιουργούσε η διαφαινόμενη νέα αποτυχία, δόθηκε παράταση δύο ημερών, ώστε να βρεθεί μια φόρμουλα που να διασώζει τουλάχιστον τα προσχήματα.
Τα επίμαχα σημεία των διαφωνιών ήταν, η χρονική παράταση του Πρωτοκόλλου του Κιότο (η μόνη νομικά δεσμευτική συμφωνία για το κλίμα, που λήγει στα τέλη του 2012), και οι όροι της συμφωνίας για ένα νέο πρωτόκολλο, νομικά δεσμευτικό για όλες τις χώρες-μέλη. Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του Πρωτοκόλλου του Κιότο (1997), ως γνωστόν, οι βιομηχανικές χώρες συνολικά, υποχρεούνται να μειώσουν τις εκπομπές των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου κατά 5,2%, κατά μέσο όρο, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, κατά τη διάρκεια της πρώτης “περιόδου δέσμευσης”, η οποία καλύπτει τα έτη 2008-2012. Για τις αναπτυσσόμενες χώρες δεν καθορίστηκαν δεσμευτικοί στόχοι ως προς τις εκπομπές, ενώ οι ΗΠΑ αποχώρησαν από το πρωτόκολλο το 2001.
Στη σύνοδο του Ντέρμπαν, οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των βιομηχανικά ανεπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών συνεχίστηκαν. Το ζήτημα των ευθυνών-υποχρεώσεων αποτελεί το σημείο τριβής. Ιαπωνία, Καναδάς και Ρωσία απείλησαν με αναστολή της συμμετοχής τους, στις υποχρεώσεις του Κιότο, αν δεν δεσμευτούν και οι αναπτυσσόμενες χώρες. Οι αναπτυσσόμενες, ζήτησαν τη συνέχιση της δέσμευσης των ανεπτυγμένων στη συνθήκη του Κιότο, ως προαπαιτούμενο για τη δική τους μελλοντική συμμετοχή σε ένα νέο πρωτόκολλο, χωρίς όμως η συμμετοχή τους να υπάγεται σε σκληρούς δεσμευτικούς όρους και αυστηρά χρονοδιαγράμματα. Οι ΗΠΑ συνέχισαν να μην αναλαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν , καθώς είναι ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη, μαζί με τη Κίνα.
Στο διαφαινόμενο αδιέξοδο η Ε.Ε. (η μόνη που αυτοδεσμεύτηκε να σεβαστεί τους στόχους του Κιότο και μετά την εκπνοή τους), πρωτοστάτησε στην εξεύρεση μιας συμβιβαστικής λύσης. Πρότεινε έναν οδικό χάρτη, με τη υποστήριξη των νησιωτικών κρατών και των λιγότερο ανεπτυγμένων, που κινδυνεύουν άμεσα από της συνέπειες της υπερθέρμανσης (αύξηση της στάθμης των ωκεανών, ερημοποίηση, ακραία καιρικά φαινόμενα), που τελικά έγινε αποδεκτός. Ο οδικός χάρτης (πλατφόρμα του Ντέρμπαν) προβλέπει την παράταση ισχύος του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Ωστόσο ο χρόνος παράτασης του, θα αποφασιστεί στην επόμενη σύνοδο του ΟΗΕ στο Κατάρ το 2012. Ακόμη η συμφωνία περιλαμβάνει την αρχή συνομιλιών από το 2012 με κατάληξη τους το 2015, όπου τότε θα αποφασιστεί μια νέα συμφωνία νομικά δεσμευτική για όλους και θα τεθεί σε ισχύ το 2020.
Αναφορικά με το “πράσινο ταμείο”, που είχε αποφασιστεί στη Κοπεγχάγη, για τη βοήθεια των χωρών που πλήττονται από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, συζητήθηκε στο Ντέρμπαν, χωρίς όμως να οριστούν το “πώς” και το “πότε” της χρηματοδότησης του.
Το χειρότερο όμως που καθιστά την κατάσταση οριακή, είναι ότι οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, παρουσίασαν τεράστια αύξηση στο διάστημα 2009-2010. Μετά από μία σχετική επιβράδυνση των εκπομπών στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης (2008-2009), η αύξηση που καταγράφηκε (στο διάστημα 2009-2010), ανέρχεται στο 6% παγκοσμίως. Τα στοιχεία προκύπτουν από συγκλίνουσες έρευνες [Global Carbon Project, MIT, Αμερικανικό Υπουργείο Ενέργειας, Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ)], που καταλήγουν ότι η αύξηση των εκπομπών ρύπων, στο 6% στο διάστημα 2009-2010,αποτελεί τη μεγαλύτερη ετήσια άνοδο, που έχει καταγραφεί ποτέ από τη Βιομηχανική Επανάσταση. Οι εκθέσεις χαρακτηρίζουν την αύξηση των ρύπων “τερατώδη και πρωτοφανή”.
Σ’ αυτές τις συνθήκες συνήλθε η ετήσια σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα (COP17) στο Ντέρμπαν της Ν. Αφρικής από τις 28/11 έως τις 9/12.
Έπειτα από διαβουλεύσεις δύο εβδομάδων, η σύνοδος των 194 χωρών-μελών της σύμβασης του ΟΗΕ για το κλίμα, οδηγήθηκε σε πλήρες αδιέξοδο. Μπροστά στον κίνδυνο παγκόσμιας κατακραυγής που θα δημιουργούσε η διαφαινόμενη νέα αποτυχία, δόθηκε παράταση δύο ημερών, ώστε να βρεθεί μια φόρμουλα που να διασώζει τουλάχιστον τα προσχήματα.
Τα επίμαχα σημεία των διαφωνιών ήταν, η χρονική παράταση του Πρωτοκόλλου του Κιότο (η μόνη νομικά δεσμευτική συμφωνία για το κλίμα, που λήγει στα τέλη του 2012), και οι όροι της συμφωνίας για ένα νέο πρωτόκολλο, νομικά δεσμευτικό για όλες τις χώρες-μέλη. Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του Πρωτοκόλλου του Κιότο (1997), ως γνωστόν, οι βιομηχανικές χώρες συνολικά, υποχρεούνται να μειώσουν τις εκπομπές των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου κατά 5,2%, κατά μέσο όρο, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, κατά τη διάρκεια της πρώτης “περιόδου δέσμευσης”, η οποία καλύπτει τα έτη 2008-2012. Για τις αναπτυσσόμενες χώρες δεν καθορίστηκαν δεσμευτικοί στόχοι ως προς τις εκπομπές, ενώ οι ΗΠΑ αποχώρησαν από το πρωτόκολλο το 2001.
Στη σύνοδο του Ντέρμπαν, οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των βιομηχανικά ανεπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών συνεχίστηκαν. Το ζήτημα των ευθυνών-υποχρεώσεων αποτελεί το σημείο τριβής. Ιαπωνία, Καναδάς και Ρωσία απείλησαν με αναστολή της συμμετοχής τους, στις υποχρεώσεις του Κιότο, αν δεν δεσμευτούν και οι αναπτυσσόμενες χώρες. Οι αναπτυσσόμενες, ζήτησαν τη συνέχιση της δέσμευσης των ανεπτυγμένων στη συνθήκη του Κιότο, ως προαπαιτούμενο για τη δική τους μελλοντική συμμετοχή σε ένα νέο πρωτόκολλο, χωρίς όμως η συμμετοχή τους να υπάγεται σε σκληρούς δεσμευτικούς όρους και αυστηρά χρονοδιαγράμματα. Οι ΗΠΑ συνέχισαν να μην αναλαμβάνουν τις ευθύνες που τους αναλογούν , καθώς είναι ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη, μαζί με τη Κίνα.
Στο διαφαινόμενο αδιέξοδο η Ε.Ε. (η μόνη που αυτοδεσμεύτηκε να σεβαστεί τους στόχους του Κιότο και μετά την εκπνοή τους), πρωτοστάτησε στην εξεύρεση μιας συμβιβαστικής λύσης. Πρότεινε έναν οδικό χάρτη, με τη υποστήριξη των νησιωτικών κρατών και των λιγότερο ανεπτυγμένων, που κινδυνεύουν άμεσα από της συνέπειες της υπερθέρμανσης (αύξηση της στάθμης των ωκεανών, ερημοποίηση, ακραία καιρικά φαινόμενα), που τελικά έγινε αποδεκτός. Ο οδικός χάρτης (πλατφόρμα του Ντέρμπαν) προβλέπει την παράταση ισχύος του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Ωστόσο ο χρόνος παράτασης του, θα αποφασιστεί στην επόμενη σύνοδο του ΟΗΕ στο Κατάρ το 2012. Ακόμη η συμφωνία περιλαμβάνει την αρχή συνομιλιών από το 2012 με κατάληξη τους το 2015, όπου τότε θα αποφασιστεί μια νέα συμφωνία νομικά δεσμευτική για όλους και θα τεθεί σε ισχύ το 2020.
Αναφορικά με το “πράσινο ταμείο”, που είχε αποφασιστεί στη Κοπεγχάγη, για τη βοήθεια των χωρών που πλήττονται από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, συζητήθηκε στο Ντέρμπαν, χωρίς όμως να οριστούν το “πώς” και το “πότε” της χρηματοδότησης του.
Τελικά η σύνοδος του Ντέρμπαν δεν έλυσε τα προβλήματα. Απλά μετέθεσε την προοπτική λύσης στο μέλλον. Ο αναβλητικός χαρακτήρας των συνόδων συνεχίστηκε. Ωστόσο, πολιτικές σκοπιμότητες παρουσίασαν την πλατφόρμα του Ντέρμπαν ως επιτυχία. Όχι όμως για πολύ. Αμέσως μετά τη λήξη της συνόδου εμφανίστηκε η δυσοίωνη πραγματικότητα. Ο Καναδάς, ανακοίνωσε επίσημα, ότι αποσύρεται από τις δεσμεύσεις του Πρωτοκόλλου του Κιότο.
Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ζοφερή, από το γεγονός ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, έχει κάμψει σε μεγάλο βαθμό, την αναγκαία πρόοδο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτή η οριακότητα της κατάστασης και των κινδύνων που εγκυμονεί για την επιβίωση του πλανήτη, απαιτεί το οριστικό κλείσιμο των χρονικών μεταθέσεων των αποφάσεων.
Το πολύμορφο οικουμενικό κίνημα εξέφρασε αυτή τη παγκόσμια κοινωνική ανάγκη και στο Ντέρμπαν με το σύνθημα: “THERE IS NOT PLANET B”.
Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ζοφερή, από το γεγονός ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, έχει κάμψει σε μεγάλο βαθμό, την αναγκαία πρόοδο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτή η οριακότητα της κατάστασης και των κινδύνων που εγκυμονεί για την επιβίωση του πλανήτη, απαιτεί το οριστικό κλείσιμο των χρονικών μεταθέσεων των αποφάσεων.
Το πολύμορφο οικουμενικό κίνημα εξέφρασε αυτή τη παγκόσμια κοινωνική ανάγκη και στο Ντέρμπαν με το σύνθημα: “THERE IS NOT PLANET B”.
Θανάσης Τρυψάνης
27-12-11
27-12-11
